دکمه و کلیدهای دستگاه CNC؛ کاربرد هرکدام

در کارگاه‌های CNC آنچه کیفیت خروجی را تعیین می‌کند، دانش و تجربه اپراتور و مهارت او در کنترل سیستم الکترونیکی دستگاه CNC است. انواع ماشین‌های نجاری و فلزکاری CNC با دقت کامپیوتر و قدرت مکانیک کار می‌کنند و برای اینکه حرکات پیچیده را با سرعت و ظرافت اجرا کنند، باید پارامترهای مختلف در آن‌ها به درستی تنظیم شده باشد.

تکنسین‌های باتجربه معتقدند که راز واقعی توانایی CNC در اجرای دقیق و مکرر پروژه‌ها، در پنل کنترل این دستگاه نهفته است. این قسمت، مجموعه‌ای از دکمه‌ها و کلیدهاست که نقش رابط بین انسان و ماشین را بازی می‌کنند و شناخت دقیق هر کدام از این دکمه‌ها، کمک می‌کند به جای یک نتیجه معمولی، یک خروجی حرفه‌ای بگیرید و محصولی بی‌نقش داشته باشید. در ادامه، خواهید دید که هر دکمه یا کلید در دستگاه CNC چه کار می‌کند و اهمیت آن در کار چیست.

دکمه توقف اضطراری (Emergency Stop)

دکمه توقف اضطراری یا E-STOP جزو کلیدهای ایمنی دستگاه CNC است که با فشردن آن دستگاه از کار ایستاده و تمام حرکات محورها، اسپیندل و عملیات در حال اجرا فورا متوقف خواهد شد. این دکمه ظاهر برجسته و مشخصی دارد تا در شرایط خطر قابل مشاهده و در دسترس باشد.

در مواقعی مثل برخورد ابزار با قطعه، خطای برنامه یا مهم‌تر از همه، تهدید جان اپراتور، فشردن این دکمه اولین اقدام ضروری است.

دکمه شروع عملیات (Cycle Start)

برای شروع ماشین‌کاری باید دکمه Cycle Start را فشار داد. به این معنی که وقتی برنامه G-Code بارگذاری و تنظیم شده و همه چیز برای اجرای عملیات آماده باشد، با زدن این دکمه فرآیند ماشین‌کاری شروع می‌شود. در صورتی هم که اپراتور عملیات را قبلا با Feed Hold متوقف کرده باشد، باز هم فشردن Cycle Start باعث اجرای همان برنامه قبل شده و کار را از سر می‌گیرد.

دکمه توقف موقت حرکت  (Feed Hold)

اگر اپراتور بخواهد بدون لغو کامل برنامه و توقف کل فرآیند، قطعه را بررسی و شرایط برش را ارزیابی کند، با زدن دکمه Feed Hold این کار امکان‌پذیر است. با فشار دادن این دکمه، حرکت محورها متوقف شده اما همچنان اسپیندل به چرخش ادامه می‌دهد.

کنترل حرکت دستی محورها  (Jog)

برای اینکه اپراتور دستگاه CNC از حرکت دقیق و کنترل‌شده محورها مطمئن شود، می‌تواند با استفاده از دکمه‌های Jog بدون اجرای برنامه کامپیوتری، این کار را بکند. این دکمه‌ها نقش کلیدی در تنظیم اولیه دستگاه، نصب قطعه، تنظیم ابزار و صفر کردن دارند و در صورتی که به درستی استفاده شوند، مانع برخورد ابزار با قطعه در شروع عملیات خواهند شد.

دکمه ریست سیستم  (Reset) 

خیلی اوقات لازم است اپراتور برای برگرداندن سیستم به حالت نرمال و پایدار، آن را ریست کند. این کار که معمولا بعد از بروز خطا در عملیات یا تنظیمات دستگاه ضروری است، با فشردن دکمه‌ای به همین نام (Reset) انجام می‌شود. در واقع با این کار، دستگاه سی ان سی اجرای دستورات را متوقف می‌کند تا خطای برنامه، آلارم ایمنی یا علت توقف اضطراری را بررسی کند.

کلید روشن و خاموش کردن اسپیندل  (Spindle On/Off)

این کلید را برای راه‌اندازی یا توقف اسپیندل دستگاه CNC به کار می‌برند. اسپیندل یا همان محور چرخشی که ابزار برش روی آن نصب می‌شود، در بسیاری از دستگاه‌ها هم به صورت دستی (کلید فیزیکی) و هم نرم‌افزاری قابل کنترل است. کنترل دستی اسپیندل از طریق کلید Spindle ON/OFF بیشتر در زمان تست دستگاه cnc، تنظیم اولیه یا آموزش اپراتورها کاربرد دارد.

کلیدهای انتخاب حالت کاری دستگاه  (Mode Selection)

اپراتور cnc با فشار دادن یکی از کلیدهای انتخاب مد کاری مشخص می‌کند دستگاه CNC در چه حالتی کار کند. کلید AUTO برای حالت اتوماتیک اجرای برنامه، کلید MDI برای وارد کردن دستی و مستقیم دستورات و کلید EDIT برای ویرایش برنامه است. تغییر مد کاری بدون دلیل موجه می‌تواند باعث ماشین‌کاری ناخواسته یا بروز خطا در برنامه شود. به همین دلیل، اپراتور قبل از هر عملیات، باید از انتخاب درست حالت کاری اطمینان حاصل کند.

کلید تنظیم سرعت ابزار  (Feed Override)

کلید Feed Override با این هدف روی کنترل پنل دستگاه cnc تعبیه شده که اپراتور بتواند سرعت پیشروی ابزار نسبت به قطعه را حین عملیات تنظیم کند. ویژگی این دکمه این است که بدون اینکه نیاز به توقف برنامه یا ویرایش کد داشته باشیم، امکان کم و زیاد کردن سرعت ابزار را فراهم می‌کند.

این قابلیت حیاتی زمانی کاربردی است که جنس قطعه، شرایط ماشینکاری یا صدای ابزار هشدار دهد که سرعت فعلی مناسب فرآیند نیست.

کلید تنظیم سرعت اسپیندل  (Spindle Speed Override)

برای افزایش یا کاهش سرعت چرخش اسپیندل، از دکمه Spindle Speed Override استفاده می‌کنند که معمولا به صورت درصدی تغییرات را اعمال می‌کند. در عمل، اپراتور دستگاه cnc می‌تواند در هنگام ماشینکاری، سرعت اسپیندل را با توجه به نوع متریال، دمای ابزار یا کیفیت سطح اصلاح کند. استفاده درست و هوشمندانه از Spindle Override نقش مهمی در افزایش عمر ابزار و جلوگیری از سوختن لبه برش دارد.

کلید حرکت سریع  (Rapid / Rapid Override)

کلید Rapid را برای جابجایی سریع محورها در زمان‌هایی استفاده می‌کنند که دستگاه کاری انجام نمی‌دهد. مثلا، برای بازگشت به نقطه مرجع یا حرکت بین دو موقعیت این دکمه کاربرد دارد. اگر اپراتور موقعیت و نحوه استفاده از این دکمه را بلد نباشد، ممکن است به دلیل کنترل نادرست سرعت، خطر برخورد با قطعه را زیاد کند.

کلید تعیین مبدأ (Offset)

کلیدهای مربوط به Offset برای تعریف صفر قطعه، صفر ابزار و قرارگیری موقعیت واقعی ابزار نسبت به برنامه هستند. چون ابزارها طول یکسان ندارند، CNC با استفاده از دکمه‌های آفست موقعیت واقعی برش را تنظیم می‌کند.

کلید DRN (Dry Run) 

Dry Run  حالتی است که در آن دستگاه cnc مسیر حرکت ابزار را بدون عملیات واقعی برش شبیه‌سازی می‌کند. خیلی از دستگاه‌های در این حالت اسپیندل را درگیر نمی‌کنند و با اسپیندل خاموش، محورهای cnc را مطابق برنامه بارگذاری شده حرکت می‌دهند. هدف اصلی از استفاده از دکمه DRN، بررسی ایمنی مسیر ابزار و جلوگیری کردن از برخوردهای پیش‌بینی نشده قبل از اجرای واقعی برنامه و برش دادن است.

اپراتورها معمولا در مراحل تست برنامه، بعد از ویرایش G-code یا هنگام اجرای اولین قطعه سراف drn می‌روند تا خطاهای احتمالی برنامه یا تنظیمات مختلف آفست را قبل از بروز ایرادات رایج شناسایی کنند.

کلیدهای نرم‌افزاری 

کلیدهای وابسته به نرم افزار یا Soft Key دکمه‌هایی هستند که عملکرد آن‌ها از روی منوی نمایشگر تنظیم می‌شود. کاربرد این کلیدها گسترده است و شامل جابجایی بین منوهای مختلف و چک کردن پارامترهای برش، دسترسی به تنظیمات، مشاهده لیست ابزار و آفست‌ها می‌شود.

در حقیقت، کلیدهای نرم افزار دستگاه CNC نقش رابط بین کاربر و نرم‌افزار کنترل CNC را دارند و ممکن است تعداد آن‌ها و آپشن‌هایی که ارائه می‌دهند در دستگاه‌های مختلف، مثل هم نباشد.

حرف آخر

برای کار با دستگاه CNC باید با تمام دکمه‌ها و کلیدهای دستگاه آشنا باشید و نقش هر کدام را در عملکرد سیستم بدانید. نوع تعامل اپراتور با پنل کنترل دستگاه cnc، به جز کیفیت نهایی کار، روی طول عمر دستگاه و ایمنی اپراتور هم تاثیر دارد. تجربه واقعی کارگاه‌های cnc نشان می‌دهد که اپراتورهایی که به کنترل پنل cnc مسلط‌تر هستند، تصمیم‌های لحظه‌ای درست‌تری می‌گیرند و با کاهش خطای انسانی و ریسک تنظیم اشتباه دستگاه، جلوی اتلاف متریال و هزینه‌های اضافی را می‌گیرند.

نوین تاک با ارائه مشاوره تخصصی و تأمین تجهیزات معتبر cnc، انتخاب آگاهانه را برایتان ساده می‌کند و دستگاه‌هایی با کنترل پنل مدرن و پیشرفته در اختیارتان می‌گذارد.